කොටස් වෙළඳපළ ආයෝජනයේ අනෙකුත් වාසි

අර මුලින් කිව්ව ප්‍රධාන වාසි වලට අමතරව මොනවද තියෙන අමතර වාසි? 

• ඔබට අවස්ථාව ලැබෙනව එම සමාගම් වල වාර්ෂික රැස්වීම් වලට සහභාගි වීමට හා එම රැස්වීම වලදි ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමට (ඔබ ඡන්ද බලය සහිත කොටස් නම් අරන් තියෙන්නෙ.) 
• එම කොටස් හිලව්වට තබා බැංකු ණය ලබා ගැනීමට. 
• තවත් කිහිපයක් තිබෙනව. 

Right Issues, Bonus Issues සහ Share Splits
මොනවද මේ Right issues?
සමහර සමාගම්, කාලෙකට තමුන්ගෙ කොටස් අඩු මිලට මිලදී ගන්න කොටස් හිමි කරුවන්ට ඉඩ දෙනව. එම කොටස් වල වටිනාකම පෙර තීරණය කරනු ලැබූ අගයක්. ඒක බොහෝ විට සාමාන්‍ය වෙළඳපළ අගයට වඩා පහළ එකක්, හැබැයි එහෙම නොවෙන්නත් පුළුවන්.
මෙහිදී වෙන්නෙ, එම සමාගමේ කොටස් හිමියන්ට පුළුවන්, අනුපාතයක් ලෙස අඩු මිලට එම සමාගමේ කොටස් මිලදී ගන්න.
උදා: ABC සමාගම එම සමාගමේ කොටස් හිමියන්ට එක කොටසක මිල රු.10 බැගින් කොටස් 10කට එක බැගින් right issues නිකුත් කරනව. ඔබ ලඟ ABC සමාගමේ කොටස් 1000ක් තිබේ නම් ඔබට පුළුව්න් රු.10 බැගින් එම සමාගමේ කොටස් 100ක් right issues විදිහට මිලදී ගන්න. 

සාමාන්‍යයෙන් right issues නිකුත් කරනව කිව්වම, එම සමාගමේ කොටස් වල මිල ඉහළ යනව, එතකොට ඔබට පුළුවන් ඉහල ලාභයක් තියාගෙන ඔබ ලඟ ඇති එම සමාගමේ කොටස් විකුණන්න. Right issues දුන්න කියල ඒක මිලදී ගැනීම අත්‍යවශ්‍ය නෑ, ඕනෙ නම් විතරයි ගන්න ඕනෙ. මෙහෙම දෙන්නෙ කාලෙකට විතරයි, එම කාල පරාසය එම right issues නිකුත් කිරීමත් සමඟම කියනව, ඒකට කියන්නෙ Ex-Rights Period ("XR") කියල.

එතකොට Share Splits? 
සමහර වෙලාවට සමහර සමාගම්, තමුන්ගෙ කොටස් කැබලි වලට කඩනව. ඒකත් අර ඉස්සෙල්ල වගේම දවසක් තීරණය කරල කරන දෙයක්.
මේකෙන් බලාපොරොත්තු වෙන්නෙ share volume එක ඉහළ නැංවීම හා කොටස් වල මිල පහළ හෙලීම වගේ දේවල් තමයි.
උදා: ABC සමාගම කියනව, මෙන්න මේ දවසින් පස්සෙ අපේ සමාගමේ කොටස් එකක් දෙකකට බැගින් බෙදනව කියල. ඔබ ලඟ ABC සමාගමේ කොටස් 100ක් තිබෙනවනම්, එම දිනෙන් පසු ඒක 200ක් වෙනව.

Bonus Issues හෙවත් Capitalization of Funds
සමහර වෙලාවට සමහර සමාගම් මෙහෙම වැඩත් කරනව, එයාල කියනව, අපේ කොටස් හිමිකරුවන්ට, අපි නොමිලේ කොටස් දෙනව කියල. මේකෙන් එම සමාගමට මුදල් ලැබෙන්නෙ නම් නෑ, නමුත් ඒ කොටස් වල වටිනාකම කොටස් හිමියාට ලැබෙනව.
උදා: ABC සමාගමේ කොටස් හිමිකරුවන්ට කොටස් 10කට එක කොටස බැගින් නොමිලේ කොටස් දෙනව කිව්වොත්, ඔබ ලඟ එම සමාගමේ කොටස් 100ක් තිබෙනවනම්, ඔබට පුළුවන් මෙම නොමිලේ ලබා දෙන කොටස් 10 අරගෙන ඔබ ලඟ ඇති එම සමාගමේ කොටස් ටික 110ක් කරගන්න. පොඩි දුක හිතෙන කතාවක් නම් තියෙනව, bonus issues හුඟ කාලෙකින් කවුරුවත් දීල නෑ.

වාසි ඉවරයි, තවත් හොරතුරු ඉදිරියට.